Województwo Podkarpackie realizuje europejski projekt pt. "OUR WAY - Zachowanie i promocja dziedzictwa kulturowego i naturalnego poprzez Zielone Szlaki" (finansowany ze środków INTERREG - Europe).
Projekt "OUR WAY" ma przyczynić się do zachowania, ochrony i promocji dziedzictwa naturalnego i kulturowego w Europie za pomocą zielonych szlaków - Greenways poprzez udoskonalenie instrumentów politycznych w obszarze jakości kultury i środowiska. Celem projektu jest poprawa koordynacji pomiędzy różnymi kluczowymi podmiotami, opracowanie systemów zarządzania dla utrzymania zielonych szlaków greenways, identyfikacja modeli oraz dobrych praktyk dla ochrony i utrzymania zielonych szlaków greenways, identyfikacja instrumentów finansowych i finansowania zielonych szlaków greenways oraz promocja produktów turystycznych związanych z zielonymi szlakami greenways.
Współpraca międzyregionalna ma zasadnicze znaczenie dla określenia, wymiany i transferu praktyk między regionami, a co ważniejsze, dla planowania i przygotowania konkretnych planów działania w celu uwzględnienia wniosków wyciągniętych ze współpracy międzyregionalnej, w ramach polityk regionalnych.
Projekt OUR WAY będzie doskonałym narzędziem służącym pomocą na terytorium partnerów w umacnianiu ich polityk, poprawie rozwoju regionalnego i przyczynianiu się do zachowania i promocji dziedzictwa naturalnego i kulturowego poprzez zielone szlaki greenways.
Partnerstwo obejmuje 6 regionów znajdujących się na różnym poziomie rozwoju, zarządzania i promocji w zakresie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w obrębie zielonych szlaków greenways oraz Europejskie Stowarzyszenie Greenways (EGWA) jako partnera doradczego, wnoszącego bogate doświadczenie i wiedzę w obszarze projektu.
W projekcie biorą udział: Województwo Podkarpackie, Region Murcia (Hiszpania), Izba Handlowo-Przemysłowa Vratsa (Bułgaria), Northern and Western Regional Assembly (Irlandia), Department Council of Herault (Francja), Region Hajdu-Bihar Country Government (Węgry) oraz European Greenways Association (EGWA).
Projekt przyniesie korzyści nie tylko partnerom projektu, lecz także członkom Europejskiego Stowarzyszenia Greenways (EGWA), którzy będą mogli:
- Wykorzystać dobre praktyki w zakresie zielonych szlaków greenways z różnych regionów Europy i użyć tej wiedzy do ostatecznego wdrożenia tych rozwiązań na swoim terytorium,
- Włączyć zdobyte doświadczenia ze współpracy międzyregionalnej do programów polityki regionalnej,
- Wnieść wkład w postaci swoich doświadczeń i własnych dobrych praktyk do implementacji na innych obszarach,
- Brać udział w spotkaniach, które będą organizowane jako część realizacji projektu.
Europejskie Stowarzyszenie Zielonych Szlaków Greenways (EGWA) uczestniczy w projekcie jako partner doradczy. W projekcie biorą także udział merytoryczny członkowie Stowarzyszenia Greenways Polska i Bieszczadzkiej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska.
strona projektu:
https://www.podkarpackie.pl/index.php/rozwoj-regionalny/projekty-interreg-europa/projekt-our-way
autorzy tekstu: Mercedes Muñoz (European Greenways Association), Antoni Jeż (Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego).
OUR WAY podczas VI Europejskiej Konferencji Greenways, Vitoria-Gasteiz, Kraj Basków, Hiszpania, 4-5.04.2019
Zielone szlaki – Greenways dla Podkarpacia
(Ważne aspekty w realizacji projektu - opinia)
Dominika Zaręba, Stowarzyszenie Greenways Polska, Environmental Partnership Association/Fundusz Partnerstwa
Greenways to wielofunkcyjne szlaki służące niezmotoryzowanym formom transportu, podróżowania i promocji zdrowego stylu życia oraz lokalnego rozwoju regionu. Greenways tworzą ramy dla realizacji lokalnych inicjatyw społecznych na rzecz ochrony przyrody i krajobrazu, zachowania dziedzictwa kulturowego, rozwoju turystyki przyjaznej dla środowiska i zrównoważonego transportu. Zielone szlaki odpowiadają na potrzeby zarówno mieszkańców jak i zwiedzających oraz wnoszą pozytywny wkład w ożywianie lokalnej gospodarki i pobudzanie zielonej przedsiębiorczości (wg Deklaracji Greenways z Wiednia, 2016).
Województwo Podkarpackie jest jednym z najbogatszych przyrodniczo i kulturowo regionów Polski i Europy Środkowej; jednym z najbardziej zielonych zakątków Europy. Bogactwo dziedzictwa Karpat i Pogórza Karpackiego; skarby architektury drewnianej; zamki, pałace i historyczne parki; oryginalna, wielokulturowa kuchnia; czyste powietrze i rzeki; utalentowani, kreatywni mieszkańcy, wszechobecna sztuka i różnorodność rękodzieła i zawodów; potencjał wynikający z transgranicznego położenia... to wszystko sprawia, że Podkarpacie może stać się kolebką ekoturystyki i turystyki zrównoważonej w Polsce i Europie.
Szlaki Greenways tworzą ważną oś dla wspierania rozwoju turystyki zrównoważonej, zwłaszcza w kontekście lokalnej przedsiębiorczości, kreowania nowych zielonych miejsc pracy, a równocześnie zachowania dziedzictwa regionu. W projekcie „Our Way” bardzo ważny jest aspekt społeczno-ekonomiczny, szczególnie zwrócenie uwagi na interdyscyplinarną funkcję koncepcji Greenways. Głównym założeniem jest inicjowanie nowych, zrównoważonych form rozwoju lokalnej gospodarki przy jednoczesnym podniesieniu jakości życia mieszkańców, wzmacnianiu lokalnej tożsamości oraz zadbaniu o jakość i zachowanie środowiska.
Ważne zagadnienia przy realizacji projektu:
1. Wykorzystanie doświadczeń zielonych szlaków hiszpańskich – vías verdes i Europejskiego Stowarzyszenia Greenways (EGWA) w kontekście wspierania rozwoju ekoturystyki i turystyki zrównoważonej.
Partnerzy z Hiszpanii mają bogate doświadczenie w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy wokół greenways, rozwoju małej infrastruktury w oparciu o niewykorzystane obiekty dziedzictwa i nadawania im nowych funkcji okołoturystycznych (np. obiekty dawnych budynków stacji kolejowych, małe obiekty poprzemysłowe, nowe tereny zielone i interaktywne muzea wokół greenways, interpretacja dziedzictwa, etc.).
2. Stworzenie mapy istniejących zielonych szlaków na Podkarpaciu z uwzględnieniem takich inicjatyw jak: Zielony Rower - Greenway Karpaty Wschodnie (transgraniczny), GreenVelo, Szlak Dobrego Wojaka Szwejka, Drezyny Bieszczadzkie, Bieszczadzka Kolejka Leśna i innych projektowanych (jak Eurovelo, potencjalne szlaki rails to trails etc.). Ważne jest uwzględnienie takich cennych przyrodniczo i kultorowo obszarów jak Beskid Niski.
Kluczowym elementem mapy powinny być miejsca dojazdu do szlaków (główne węzły komunikacyjne, w tym kolejowe) oraz możliwe połączenia z sąsiednimi województwami i krajami (Ukraina, Słowacja). Mapa będzie stanowiła punkt wyjściowy do zaplanowania najważniejszych działań wokół szlaków i strategii rozwoju projektu w przyszłości. Mapę Podkarpacia można poszerzyć o miejsca kreatywnych lokalnych inicjatyw związanych z przedsiębiorczością opartą o dziedzictwo miejsca.
3. W realizację projektu warto włączyć kreatywnych przedsiębiorców z regionu, znających dobrze rynek oraz będących źródłem inspiracji i pomysłów – tzw. idea-makers.
Należą do nich przykładowo twórcy takich przedsięwzięć jak Drezyny Bieszczadzkie i Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła, liderzy eko-agroturystyki – np. Bazyl, U Flika i in., podkarpackiego winiarstwa – Golesz, etc. Bardzo kluczowe byłoby zaangażowanie młodych osób np. studentów w badania, inwentaryzację etc. Istotne jest również propagowanie celów i znaczenia projektu dla rozwoju regionu wśród samorządów lokalnych oraz włączenie w realizację najbardziej aktywnych liderów środowisk samorządowych.
4. Przy planowaniu rozwoju projektu warto zwrócić uwagę na globalne trendy w turystyce związane z założeniami turystyki zrównoważonej i ekoturystyki, do których należą: zdrowie, świadomość i edukacja, zrównoważony rozwój, autentyczność i doznania oraz style życia.
5. Istotny jest kontekst transgraniczny projektu, planowanie sieci docelowo jako przedsięwzięcie ponadregionalne i ponadnarodowe. Projekt wpisuje się bezpośrednio w kilka ważnych międzynarodowych deklaracji i dokumentów, takich jak np. Konwencja Karpacka czy Cele Zrównoważonego Rozwoju - Agenda 2030 ONZ. Warto także planować system szlaków w synergii z sąsiednimi województwami.
***
Źródła:
Zaręba Dominika, „Ekoturystyka”, PWN, III wyd. Warszawa 2010.
Raport „Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie, Landscape Stewardship Exchange, Atlantic Center for the Environment, 2002.
www.greenways.org.pl; materiały Nadace Partnerstvi i EGWA; Deklaracja Greenways z Wiednia, 2016.
